Hansei: de kunst van zelfreflectie

Hansei (反省) is een Japans concept dat staat voor diepe zelfreflectie. Het is een cruciaal onderdeel van de Lean-filosofie en de Toyota-manier van werken, gericht op het continu verbeteren van processen en persoonlijke vaardigheden. In tegenstelling tot westerse analyses die vaak gericht zijn op het aanwijzen van schuld, focust Hansei op het erkennen van de eigen fouten en het zoeken naar manieren om deze in de toekomst te voorkomen.

Hoe werkt Hansei?

Binnen organisaties wordt Hansei vaak toegepast aan het einde van een project of na het bereiken van een belangrijke mijlpaal. Deze reflectiebijeenkomsten hebben een gestructureerde aanpak:

1. Problemen identificeren: Het team analyseert kritisch wat er is gebeurd en welke problemen er zijn opgedoken.
2. Oorzaken vinden: Men reflecteert op de grondoorzaken van de problemen, waarbij de focus ligt op het systeem en de werkwijze, niet op de personen.
3. Tegenmaatregelen formuleren: Op basis van de inzichten worden concrete actieplannen opgesteld om te voorkomen dat dezelfde fouten zich herhalen.
4. Kennis delen: De geleerde lessen en verbeteringen worden gedeeld met de rest van de organisatie, wat bijdraagt aan een cultuur van collectief leren.

Hansei, samen met Kaizen (continue verbetering) en gestandaardiseerd werk, vormt de basis van de lerende organisatie. Het wordt vaak vergeleken met de 'Check'-fase in de Plan-Do-Check-Act (PDCA)-cyclus, waarbij je de resultaten van een actie evalueert.

Door voortdurende zelfreflectie wordt de organisatie veerkrachtiger, wendbaarder en beter in staat om kwaliteit te leveren.