Een Lean kijk op de strijd tegen klimaatverandering

Gepubliceerd op
October 15, 2020
Auteur
Roberto Priolo
Roberto Priolo
Roberto Priolo is editor bij het Lean Global Network en Planet Lean
Deel dit artikel:

Wat is de bijdrage van Lean Thinking aan de strijd tegen klimaatverandering? Michael Ballé bespreekt de Toyota-benadering van duurzaamheid en wat er nodig is om "groen" bovenaan de bedrijfsagenda te krijgen.

Geïnterviewde: Michael Ballé, Lean auteur, executive coach en medeoprichter van Institut Lean France.

Het idee van Lean en groen is niet nieuw, maar het is nog steeds niet volledig doorgedrongen tot de denkwijze van de meeste Lean beoefenaars. Hoe komt dat?

De waarde van Lean is dat het een volledig functioneel paradigma is om meer bedrijfswaarde te creëren door zich te richten op klanten en werknemers en leveranciers beter te betrekken. Er zijn veel concepten en tools aan verbonden. Maar om lean echt te "snappen" en de tools ervan correct te interpreteren, moet men eerst het tayloristische paradigma waarin we allemaal zijn opgevoed verlaten. Wanneer zij worden blootgesteld aan nieuwe ideeën - zoals Lean en groen - worden Lean beoefenaars dus geconfronteerd met het dubbele probleem van 1) verwerving en 2) vertaling. De moeilijkheid wordt nog vergroot door het feit dat de meeste leidinggevenden niet uit zijn op echte, radicale verandering. Meestal zijn ze, helaas maar niet verrassend, op zoek naar bevestiging: vertel me dat wat ik doe al Lean is.

Lean is geweldig. Het werkt. Het is leuk. Maar de leerinvestering mag niet onderschat worden. Lean beoefenaars gaan van de ene tool naar de andere, en begrijpen het volgende diepe concept. De helling is steil en de berg lijkt eindeloos en het is begrijpelijk dat velen worstelen met de overgang naar het volgende gebied of domein. Bijvoorbeeld, als lean practitioners moeten we nu software begrijpen, die net als elektriciteit wordt en overal in zit, evenals groen vanwege de opkomende wereldwijde crisis.

Interessant is dat Toyota, ons voorbeeld, op beide punten ver voorop loopt, maar zoals altijd het geval is geweest, zijn hun antwoorden zeer specifiek voor hun cultuur en bedrijfstak en grotendeels geheimzinnig. Het is moeilijk om toegang te krijgen, om het bij wijze van spreken uit de mond van het paard te horen, en het dan uit te zoeken. Het verbaast me dan ook niet dat de meeste mensen de uitdaging uit de weg gaan. Jammer, maar begrijpelijk.

Hoe ziet een Lean en groene strategie eruit voor een bedrijf?

Ik vermoed dat het probleem veel dieper ligt. In het Westen zien we onze politieke omgeving onverbiddelijk verschuiven naar twee nogal onaantrekkelijke kenmerken. De ene is de 24/7 nieuwsgekte waarin we worden gebombardeerd met meer nieuws, echt of nep, nieuwswaardig of nutteloos, en dit heeft ons verslaafd gemaakt aan het snelle en gemakkelijke, het oppervlakkige, de consumeerbare informatie, de verpakte ideeën. Strategieën moeten zowel eenvoudig als bekend zijn. Geen grote hulp om ons een weg te banen uit het collectieve gat waar we ons in graven. Zoals we kunnen zien bij de herhaalde financiële crises sinds het einde van de Koude Oorlog, zijn de meeste mensen ongevoelig voor systeemrisico's omdat ze vinden dat iemand anders het werk moet doen (wat kunnen zij doen?) en dat iemand anders het eerst slechter zal krijgen (we zullen het wel even redden). Hoewel dit nooit een goede basis voor beleid is geweest, is dit een natuurlijke reactie en de vraag is hoe deze te overwinnen.

Tegelijkertijd (en misschien om dezelfde redenen) worden politici steeds autoritairder in het opdringen van hun oplossingen, wat die ook mogen zijn, voor hun aanhangers en verdoemen ze de rest van ons. Deze revolutionaire taal heeft alles te maken met het grijpen van de macht en het opleggen van oplossingen, en verergert het probleem van wereldwijde passiviteit - als ik me niet betrokken voel bij een van deze voorstellen, zoals het veranderen van onze levensstijl, het opgeven van het idee van groei, en andere biggies, waarom zou ik me dan inlaten met deze fractieuze puinhoop? De taal van de politiek is zo grof en hatelijk geworden dat gewone mensen zich er waarschijnlijk niet in zullen mengen uit angst in het kruisvuur terecht te komen.

Als gevolg daarvan verdwijnt geleidelijk een proces om samen oplossingen te vinden wanneer die oplossingen nog niet bekend zijn. Dit is iets waarin Lean uitblinkt. De hoogste waarden ervan zijn het gezamenlijk oplossen van problemen door naar de gemba te gaan en te luisteren naar wat alle betrokkenen te zeggen hebben en vervolgens globale antwoorden te bouwen uit lokale ideeën en initiatieven. Lean biedt ons meer een manier om het groene probleem aan te pakken dan een kant-en-klare oplossing op zich. Een Lean strategie voor duurzaamheid zou er als volgt uitzien:

  1. Ballpark doelen voor de komende 10 jaar: hoe zou succes eruit zien in 2030? In 2040?
  2. Belangrijke vragen die we moeten beantwoorden en die specifiek zijn voor onze activiteiten - als u bijvoorbeeld een digitaal bedrijf bent, is het verminderen van het waterverbruik misschien niet zo'n probleem, maar inzicht in de milieueffecten van servers in IJsland is een enorme uitdaging.
  3. Concrete - en relevante - stappen die we kunnen nemen om het probleem beter te begrijpen.

Laten we daar beginnen en zien waar we uitkomen - we moeten de juiste Lean strategie vinden, niet een kant-en-klare overnemen in de hoop dat die voor ons zal werken (of erger nog, bestaande "best practices" uit rapporten van consultants en white papers kopiëren en aanpassen).

Een grote uitdaging in duurzaamheid is het meten van de kosten van "externaliteiten" - de impact van ons werk en onze activiteiten op het milieu. Lean kan verborgen informatie aan het licht brengen... kan het ons daarbij helpen? De impact daarvan zou vrij groot zijn.

Absoluut. Lean is een leersysteem dat steunt op praktijk, theorie en, het belangrijkste, meting. De eerste echte inzet voor een groene strategie is beginnen met het meten van groene prestaties, op welke manier dan ook relevant is voor uw praktijk. De koolstofvoetafdruk is een goed begin, evenals de verspilling van middelen. Het meten van specifieke verspilling of impact is de eerste stap naar een groene strategie - niet zo gemakkelijk, maar als je ziet welke inspanningen bedrijven doen om de productiviteit te meten, ook niet zo moeilijk. Het is vooral een kwestie van het probleem onder ogen zien en het dan ook doen.

Net zoals individuen en bedrijven terughoudend zijn om hun gewoonten op te geven omwille van het milieu, zo is het moeilijk geweest om een consensus te vinden op het wereldtoneel. Welke overeenkomst er ook is bereikt, de resultaten zullen waarschijnlijk beperkt zijn (als ze er al zijn). We moeten als wereldgemeenschap ambitieuzer zijn! Kan lean ons helpen om een verenigd front te vormen tegen klimaatverandering?

Met de Covid-19 pandemie kunnen we zien waar het wachten op een wereldwijde consensus over het milieu toe zal leiden: meer debatten tussen deskundigen, meer willekeurige overheidsmaatregelen (of geen actie), en zeer weinig vooruitgang. Het sleutelelement voor de coördinatie van elke reactie is leiderschap - de bedrijven die er het eerst zijn en bewijzen dat hun manier uitvoerbaar is, zullen navolgers krijgen. Mensen zijn niet zo goed in het bedenken van hun eigen oplossingen, maar volgen graag als er een redelijke oplossing wordt geboden. Kijk hoe Toyota en vervolgens Tesla het kader - en de automobielsector - hebben veranderd door eenvoudigweg groenere voertuigen aan te bieden. Tesla is volledig elektrisch. Toyota veralgemeent hybridetechnologie in zijn hele gamma en schaft diesel in Europa geleidelijk af. Dat zet de concurrenten onder druk om hun voorbeeld te volgen. Dit zet hun concurrenten onder druk om hun achterstand in te halen en verandert de markt radicaal.

In plaats van te wachten op een wereldwijde consensus hebben we meer bedrijven nodig die dat soort leiderschap op zich nemen en daadwerkelijk laten zien dat het kan en dat klanten de voorkeur geven aan groenere oplossingen. Ja, er is zeker een kloof tussen intentie en actie. Veel consumenten zeggen dat ze de voorkeur geven aan groenere oplossingen, maar vervolgens stemmen ze met hun portemonnee en kopen ze de meest praktische of de goedkoopste. Toch zullen echte oplossingen op onverwachte manieren opduiken. Nicolas Chartier, co-auteur van The Lean Sensei, heeft een bedrijf opgericht dat auto's via internet verkoopt en zegt dat de vraag naar opgeknapte tweedehands auto's sterk toeneemt - een belangrijk element van de circulaire economie. Als iemand die auto's verkoopt, heeft hij zich lang afgevraagd hoe hij kon bijdragen aan de groene beweging. Nu ziet hij in dat hij door auto's beter op te knappen (zodat mensen iets kopen dat aanvoelt als nieuw) en de groei van deze business aan te moedigen, de circulaire economie helpt zich steviger te vestigen. Het punt is dat we een manier nodig hebben om te ontdekken waar toekomstige oplossingen zullen liggen, in plaats van alleen maar bekende ideeën toe te passen - die onvermijdelijk verkeerd zullen uitpakken.

Toyota heeft het voortouw genomen bij de ontwikkeling van groenere technologie. Wat kunnen we leren van het bedrijf en zijn benadering van duurzaamheid?

Toyota blijft hierin, net als in Lean, een leidend baken. Zijn groene aanpak is spectaculair in zijn breedte, ook al is hij niet zo radicaal (of geliefd bij de media) als de volledig elektrische strategie van Tesla. De groene aanpak van Toyota gaat niet alleen over auto's, maar ook over processen. Het kijkt zowel naar de impact van zijn product (auto's op de weg) als naar de impact van het bedrijf zelf (hoe deze auto's worden gemaakt):

  1. Product: een volledig hybride gamma en meer elektrische auto's, of auto's op waterstof om tegen 2050 een CO2-emissie van nul te bereiken.
  2. Proces: een netto positieve impact uitdaging om de manier waarop auto's worden gemaakt te transformeren door zich te richten op het beperken van watergebruik en het verminderen van alle hulpbronnen afval en het creëren van energiezuinige machines die minder energie verbruiken.

Deze twee uitdagingen vertalen zich concreet in een veelheid van lokale initiatieven doordat auto-ontwerpers en fabrieken over de hele wereld nieuwe mogelijkheden zoeken en nieuwe ideeën uitproberen. Het ontwikkelt het concept "econohito": milieuvriendelijke mensen die samenkomen om nieuwe manieren uit te vinden.

Net als bij het opknappen van auto's kunnen deze oplossingen verrassend zijn, en ver verwijderd van waar mensen gewoonlijk aan denken als ze aan "groen" denken. Karakuri kaizen toestellen bijvoorbeeld, gebouwd door de operators zelf, vervangen hydraulisch of elektrisch aangedreven machines door eenvoudige toestellen die de zwaartekracht - en vindingrijkheid - gebruiken om onderdelen te verplaatsen. Naar het voorbeeld van Toyota leert het bedrijf AIO van Cyril Dané nu andere autofabrikanten deze karakuri-apparaten te ontwerpen en te maken om hun productielijnen groener te maken - omdat ze de ergonomische last van de operators verlichten.

Ik kocht een Prius zodra ik er een kon betalen, meer uit militant gedrag dan omdat ik de auto wilde hebben. Het was een vroeg model en ik werd er (tot mijn verrassing) helemaal verliefd op - vooral vanwege het ongelooflijke comfort en de rust van het interieur. Ik rijd nu in een plug-in Prius - niet zo radicaal als een Tesla, dat geef ik toe. Ik weet nog hoe autodirecteuren mijn auto destijds haatten. Ik weet niet of ze het wisten, maar iets in hun onderbewustzijn zag wat er ging komen. Toyota maakte de weg vrij, Tesla kwam er wraakzuchtig tussen (hun auto's zijn ongelooflijk). Toyota probeert nu de moedige zet van waterstofauto's. Alle andere autofabrikanten proberen hun achterstand in te halen.

Zo denk ik dat we mondiale oplossingen zullen vinden - leiders ontdekken de weg, anderen spelen een inhaalslag, de wereld gaat vooruit. Wat lean echt te bieden heeft, zijn geen kant-en-klare voorverpakte oplossingen. Meer houden van de verpakking dan van wat erin zit is het drama van de huidige tijdgeest. Maar ik geloof dat naarmate we ons meer en meer realiseren hoe erg en diep onze problemen zijn, dit zal veranderen en mensen zich weer zullen richten op het oplossen van diepe problemen. Lean biedt een methode om oplossingen te ontdekken waar we dachten dat ze niet bestonden, zoals massaal hergebruik van als nieuw herbouwde auto's, karakuri-apparaten op elke productielocatie, of gesloten kringloopwatergebruik (om maar een paar voorbeelden te noemen).

Het echte lean doel dat moet worden aangenomen is niet deze of gene strategie, maar econohito - het samenbrengen van mensen met een echte milieuvriendelijke mentaliteit en passie en hen helpen hun inzichten te realiseren en hun dromen te verwezenlijken. Zij zullen ons leiden naar de groenere wereld die we zoeken.

De geïnterviewde

Michael Ballé is Lean auteur, executive coach en medeoprichter van Institut Lean France

Meer Lean nieuws

Bekijk alle blogs

Blijf op de hoogte!

Meld je aan voor onze nieuwsbrief

Bedankt voor je inschrijving
Er ging iets fout, probeer het opnieuw.